Op dinsdag 24 juni 2025 vond in Overveen de derde bijeenkomst van de Community of Practice (CoP) Klimaatadaptatie en Natuur plaats. Deze keer stond het thema ‘Doelen, monitoring en data’ centraal. Vertegenwoordigers van terreinbeheerders, drinkwaterbedrijven, provincies, ministeries en kennisinstellingen kwamen samen in het voormalige bezoekerscentrum van Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Ze bespraken concrete doelvorming rond klimaatadaptatie en natuur en het verbeteren van monitoring.
Overstroomde wandelpaden
De dag startte met een expeditie door de Kennemerduinen. Myrthe Fonck (Puur Water & Natuur/ PWN) vertelde hoe PWN omgaat met steeds extremere weersomstandigheden in het natuurgebied. Ze lichtte toe hoe natte winters in combinatie met droge zomers bewoners bewuster maken van het belang van water vasthouden. Het introduceren van zichtbare adaptieve elementen, zoals bijvoorbeeld ‘heen-en-weertjes’ voor overstroomde wandelpaden, helpen om in gesprek te zijn. Bij een ‘heen-en-weertje’ loop je een pad in en daarna weer terug, in plaats van een volledig rondje te lopen. Door dit expliciet zo te benoemen kan de ervaring positief blijven. Het bezoekerscentrum werkt daarnaast aan een tentoonstelling over klimaatadaptatie in duingebied.
Natuur als klimaatoplossing
Na de expeditie opende Margot Huurdeman van het Ministerie van Landbouw, Voedselvoorziening en Natuur (LVVN) de bijeenkomst met een toelichting op het concept Actieprogramma Klimaatadaptatie Natuur (AP KAN). Binnen AP KAN zetten het Rijk, provincies en terreinbeheerders in op veerkrachtige natuur, en natuur als klimaatoplossing. Het verbinden van adaptatiebeleid voor natuur met bestaande (natuur)beleid, zoals de Nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS) en het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is een belangrijke opgave. AP KAN beoogt klimaatadaptatie van en met de natuur te integreren in beleid en uitvoering. Adaptatie is geen doel op zich, maar een randvoorwaarde om (staande) doelen te halen
Doelen formuleren
CoP deelnemers hadden voorafgaand aan de bijeenkomst een aantal vragen beantwoord over hun ervaringen met het stellen van doelen voor klimaatadaptatie en natuur. Uit de analyse bleek dat er een spanningsveld is tussen natuurdoelen en andere opgaven, zoals waterveiligheid of ruimtelijke ontwikkeling. Ook kwam de noodzaak van toekomstgericht én wendbaar natuurbeheer naar voren. De groep concludeerde dat het belangrijk is om samen doelen te stellen, ook als die doelen soms wrijving met zich meebrengen.
Monitoring en data: afstemming gezocht
Tijdens het onderdeel ‘Monitoring en data’ benadrukten de deelnemers dat er behoefte is aan meer afstemming tussen organisaties. Nu ontbreekt het nog te vaak aan overzicht, zowel over wat er gemeten wordt, als over hoe dat gebeurt en welke data leidend is. Deelnemers benoemden bovendien dat monitoring pas effectief is als deze langjarig, doelgericht en gekoppeld is aan veranderingen in de praktijk. Daarbij kunnen adaptatiepaden en scenario’s helpen om richting te geven.
Ook op het vlak van data bleek dat veel gebruikt wordt gemaakt van eigen metingen en open bronnen zoals bijvoorbeeld de Klimaateffectatlas of het BRO-loket. Toch blijft data over klimaatimpact op natuur schaars en versnipperd. Ook is de interactie tussen klimaateffecten en biodiversiteit, zoals verzilting of droogtestress, op dit moment onvoldoende zichtbaar in bestaande datasets.
Dynamische Leeragenda (DLA)
Tot slot besprak de groep de monitoring van het leerproces van de CoP. Om dit te optimaliseren, lichtte facilitator Hermen Groenendijk (Adaptatie Atelier) een voorstel voor een Dynamische Leeragenda (DLA) toe. Met deze praktische methode kunnen inzichten, dilemma’s en knelpunten uit eerdere bijeenkomsten omgezet worden in leer- en onderzoeksvragen. De vragen kunnen worden gekoppeld aan concrete acties die de rode draad in het leerproces van de CoP vormen. Door hierbij ook aandacht te geven aan onderliggende structuren en aannames krijgt de groep meer zicht op het bijdragen aan een systemische verandering.
Mentale wendbaarheid
Twee deelnemers concludeerden namens de groep dat adaptatie over meer gaat dan cijfers: het vraagt ook om mentale wendbaarheid. Net als ecosystemen moeten ook organisaties en mensen kunnen meebewegen met wat op dat moment nodig is. De deelnemers noemden onder andere de ontwikkeling van een biodiversiteitsstresstest, betere data-uitwisseling en het concretiseren van DPRA-doelen als gewenste vervolgstappen.
De vierde bijeenkomst van de CoP vindt plaats op 22 september bij in Peize (Drenthe).
De CoP staat open voor nieuwe deelnemers. Geef je interesse door via info@adaptatieatelier.net.
