Op 26 maart 2025 startte de Community of Practice (CoP) Klimaatadaptatie en Natuur op Landgoed Zuylestein. De CoP, georganiseerd door het Adaptatie Atelier in samenwerking met het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), brengt deelnemers samen van overheden, terreinbeherende organisaties, maatschappelijke organisaties, infraorganisaties, drinkwaterbedrijven en financiële instellingen.
Klimaatbestendig bos
Met 15 deelnemers waren we te gast bij deelnemer provincie Utrecht, die voor de bijeenkomst de locatie ter beschikking stelde. We startten met een wandeling over Landgoed Zuylestein, bekend van de valwind in juni 2021 die enorme schade aanrichtte in het Sterrenbos. Landgoed beheerder Wilke Schoemaker van stichting Twickel leidde de groep rond en vertelde over het recent voltooide herstel van het bos.
Het is klimaatbestendiger gemaakt door gebruik van andere soorten bomen (penwortelende loofbomen) en aanplantmethoden met verbeterd watermanagement. Grappig weetje: om reeën op afstand te houden van de jonge bosaanplant en zo de bomen te beschermen tegen vraat en schuurplekken, waren de jonge boompjes versierd met plukjes schapenwol. De geur van schapenwol schikt reeën af, waardoor ze uit de buurt blijven van de sappige jonge boompjes.
Gezamenlijke thema’s
Na een interactieve kennismaking lichtte het ministerie van LVNN toe waarom zij deze CoP Klimaatadaptatie en Natuur hebben gestart en wat het belang en het doel ervan is. Daarna deelden we de uitkomsten van de behoefteverkenning die we als Adaptatie Atelier in opdracht van LVVN deden bij een 20-tal organisaties. Uit de verkenning kwam een viertal gezamenlijke thema’s naar voren die de deelnemers vervolgens in roulerende subgroepen bespraken en aanvulden. Zij werkten ze verder uit ter voorbereiding op de vijf geplande bijeenkomsten in het komende jaar. Per thema deelden de deelnemers hun praktijkvoorbeelden die er nu al zijn op het gebied van klimaatadaptatie ván en mét natuur. Zij verkenden wat er nodig is om vanuit het hier en nu een eerste stap te zetten richting het realiseren van de ambities.
De natuur als basis
Een belangrijk inzicht tijdens deze eerste CoP-bijeenkomst was dat klimaatadaptatie nooit een doel op zich is, maar altijd een randvoorwaarde is om de leefomgeving en de natuur weerbaarder te maken tegen de effecten van een veranderend klimaat als droogte en wateroverlast en toenemend extreem weer. Een integrale benadering is noodzakelijk om klimaatadaptatie te verweven met en binnen alle opgaven en projecten. De natuur kan daarin een belangrijke sleutel zijn door natuur in te zetten als klimaatadaptatieve maatregel in opgaven zoals waterveiligheid, recreatie en defensie. Denk aan de aanleg van bufferzones, groene daken en natuurlijke dijkversterkingen.
Multidisciplinair samenwerken is een belangrijke randvoorwaarde voor het succesvol verweven: als natuur- en klimaatexperts in één team binnen een organisatie samenwerken, bevordert dat de efficiëntie en worden koppelkansen benut omdat zij elkaars taal spreken en sneller tot gezamenlijke oplossingen kunnen komen.
Volgende bijeenkomsten
Tijdens de volgende bijeenkomsten in 2025 bouwen we voort op de te nemen stappen aan de hand van praktijkvoorbeelden en oplossingen voor de thema’s van de CoP in 2025. Deze thema’s zijn:
- Van strategie en beleid naar uitvoering (22 april): Klimaatadaptatie niet als een apart onderwerp zien, maar verweven met alle opgaven. Hoe is dat verwoord in strategie- en beleidsdocumenten, en hoe werkt dat uit in de praktijk? Wat heb je nodig en wat kan je bieden om samen een stap te zetten. Bijvoorbeeld het project ‘Dynamisering van natuur’ op zuidwest Texel.
- Doelen, monitoring en data (24 juni): Ambitie is een adaptieve benadering waarbij je doelen aanpast aan veranderende omstandigheden, de ontwikkelingen monitort en data op orde krijgt via nieuwe samenwerkingsverbanden. Voorbeelden zijn de doelenboom voor klimaatadaptatie van de gemeente Amsterdam en de integrale aanpak van Vitens om natuur en landbouw in te zetten voor bescherming van haar grondwaterbronnen.
- Innovatie in maatregelen en afwegingen: Multidisciplinair werken in en tussen organisaties en innovatieve werkvormen en natuuroplossingen durven inzetten voor klimaatadaptatie in uitvoering, beleid en visies. Klimaatadaptatie is ook hier geen doel op zich, maar een randvoorwaarde. Voorbeelden zijn de gereedschapskist klimaatbestendig bosbeheer van VBNE en het project ‘Ruimte voor de Rivier’.
- Effectief samenwerken: Het is belangrijk om over ‘silo’s’ heen te werken, waarbij natuur- en klimaatexperts in één team binnen een organisatie samenwerken aan gezamenlijke taal en groeiend onderling vertrouwen. Als we efficiënt samenwerken benutten we koppelkansen. Bijvoorbeeld de samenwerking op doelen en belangen bij het interdepartementaal overleg Nationale adaptatiestrategie.
Deelnemers eerste CoP bijeenkomst
Aan deze bijeenkomst deden vertegenwoordigers mee van: Gasunie, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Provincies Gelderland, Utrecht en Noord-Holland, Puur Water & Natuur (PWN), Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Stichting De Noordzee, Vitens, Waternet en het Ministerie van LVVN. Vertegenwoordigers van stichting Adaptatie Atelier organiseren de bijeenkomsten en de CoP Klimaatadaptatie en Natuur dankzij de bijdrage van het ministerie van LVVN.
Vervolg
We kijken uit naar de volgende bijeenkomsten, waar we verder zullen bouwen op de opgedane kennis en inzichten.
Meedoen
Wil je als organisatie deelnemen aan de CoP Klimaatadaptatie en Natuur, neem dan contact op met Stichting Adaptatie Atelier via info@adaptatieatelier.net .
